“Катта Лангар Қуръони” варақларининг таъмири якунига етди
Жорий йилнинг 25 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси кутубхонасининг реставрация лабараториясида маҳаллий ва хорижлик мутахассислар ҳамкорлигида “Катта Лангар Қуръони” варақларини таъмирлаш ишларининг якуний босқичи бошланди.
Ушбу жараён билан танишиш ва уни назорат қилиш учун Франциянинг Лувр музейи вакили Рокко Ранте ва ЎзР ФА Санъатшунослик институти директори Шокир Пидаевлар лабараторияда бўлишди.
Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси ташаббуси билан ушбу қадимий Қуръони карим варақларини таъмирлаш ишларининг биринчи босқичи 2019 йил 7-11 ноябрь кунлари ва иккинчи босқичи 2020 йил 4-11 февраль кунлари якунланган эди.
Шу кунларда бўлиб ўтган таъмирлаш ишларининг навбатдаги босқичини Лувр музейи (Париж шаҳри) мутахассислари Аксель Дело ва Аурелия Стрери томонидан Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси “Реставрация ва консервация” бўлими бош мутахассиси Шухратуллоҳ Пўлатов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакиллари Камолиддин Маҳкамов ва Саидраҳмат Икрамовлар кўмагида амалга оширди.
Мазкур реставрация ва консервация ишлари Юртбошимизнинг 2017 йил 24 майда “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” қарори ва 2019 йил 7 мартдаги “2021 йилда Лувр музейида Ўзбекистон музей экспонатлари кўргазмасини ташкил этиш ва Ўзбекистон музей фондларини хорижда самарали намойиш этиш учун шарт-шароит яратиш чора-тадбирлари тўғрисида” Фармойишининг ижросини таъминлаш мақсадида Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси, Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан амалга оширилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан қадимий ёзма манбаларни сақлаш ва тадқиқ қилиш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Жумладан, маҳаллий мутахассислар хорижнинг илғор тажрибаларини ўрганмоқда, соҳанинг етук мутахассислари иштирокида ўқув машғулотлар ташкил этилди, хорижнинг малакали экспертлари юртимизга таклиф этилди.
Маълумот учун, Ўзбекистон мусулмонлари идораси музей-кутубхонасида сақланаётган VIII асрга оид Ислом оламидаги энг қадим тарихга эга Мусҳаф нусхаларидан бири бўлган “Катта Лангар Қуръони” варақлари Қашқадарё вилояти Қамаши туманидаги “Лангар ота” масжидида узоқ сақлангани учун шу номни олган. Юртимизда “Катта Лангар Қуръони”нинг 17 варағи мавжуд. Уларнинг бир варағи Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида, иккитаси Бухоро вилоят кутубхонасида ва бир варағи Бухоро давлат музей-қўриқхонасида, 13 варағи Ўзбекистон мусулмонлар идораси кутубхонасида сақланмоқда.
“Катта Лангар Қуръони”нинг юртимизга қандай келиб қолгани ҳақида аниқ маълумотлар йўқ. Илмий тадқиқотлар хулосасига асосан нодир қўлёзма VIII асрнинг охирги чорагида – араб грамматикаси қоидалари шаклланган даврда ёзилган. “Катта Лангар Қуръони”нинг умумий ҳажми 206 саҳифани ташкил этганлиги ҳақида тахминий маълумотлар мавжуд. Ҳозирда ушбу мусҳафнинг фақатгина 98 варағи сақланиб қолган бўлиб, уларнинг 81 таси Санкт-Петербургдаги Шарқ қўлёзмалари институтида сақланади.
Камолиддин МАҲКАМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Кутубхонаси мудири