Қуръон ўқувчи қорининг одобларни ички ва ташқи одобларга ажратиш мумкин.
Ташқи одоблар:
1. Таҳоратли бўлиш.
2. Пок жойда тиловат қилиш (масжидда тиловат қилса янада афзал).
3. Қиблага юзланиб, виқор ва салобат билан, бошини эгган ҳолда хушуъ, хузуъ билан ўтириш.
4. Мисвок ишлатиш.
5. Қироатдан олдин тааввуз айтиш. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “Қачонки, Қуръон ўқисангиз, албатта, қувғин этилган шайтон (васвасаси)дан Аллоҳ паноҳ беришини сўрангиз!”. Тавба сурасидан бошқа ҳар бир суранинг аввалида басмалани айтиш.
6. Тартил билан (дона-дона қилиб) тиловат қилиш. Аллоҳ таоло Муззаммил сурасида шундай марҳамат қилади: “Қуръонни “тартил” билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг!” (Муззаммил cyраси, 4-оят).
7. Бир сурани бошласа, уни охирига етказиш.
8. Бошқалар билан сўзлашиш учун қироатни тўхтатмаслик.
9. Сажда оятини ўқиган вақтдаёқ сажда қилиш.
10. Мусҳафга қараб ўқиш. Бу ёддан ўқишдан кўра афзал. Чунки Қуръонга назар қилиш ҳам ибодатдир.
11. Имкони борича, қироатда овозини чиройли қилиш ва уни зийнатлаш. Йўғон овоз билан тиловат қилиш ва аёллар каби овозини ингичка қилиб ўқимаслик.
12. Тиловат вақтида йиғлаш ёки йиғлашга қодир бўлмаса, йиғламсирашлик, маҳзунлик ва хушуъ билан ўқиш.
Ички (қалбий) одоблар:
1. Қуръонни тадаббур ва тафаккур билан ўқиш. Чунки тиловатдан асосий мақсад ҳам шудир. Аллоҳ таоло айтади: “(Эй Муҳаммад! Ушбу Қуръон) оятларини тафаккур қилишлари ва ақл эгалари эслатма олишлари учун Биз Сизга нозил қилган муборак Китобдир”. ( Сод сураси, 38- оят.)
2. Аллоҳ таолонинг қудратини баён қилувчи оятларда унинг қудратини идрок қилиш, кофирларнинг ҳолати баёни келганда Аллоҳдан паноҳ сўраш лозим.
3. Ўқиётган китоби инсоннинг сўзи эмаслигини ҳис қилиши лозим.
4. Тадаббур, тафаккур қилишдан тўсадиган нарсаларни тарк қилиш. Масалан, ҳарфларнинг ҳаққини адо қилмаслик, уни ўз махражидан чиқармаслик каби ишлар билан шайтон васваса қилади. Шу сабаб тиловатдан асосий мақсад бўлган тадаббурдан чалғимаслик керак. Гуноҳга муккасидан кетиш, мутакаббир бўлиш, нафси ҳавога берилиб кетиш ҳам Қуръонни тафаккур, тадаббур қилишдан тўсади. Чунки бу ишлар қалбнинг қорайиши унинг занглашига сабаб бўлади.
5. Қуръон тиловат қилувчи инсон шуни билиши лозимки, ундаги қилинган хитоблар, ваъидлар ўз навбатида ана шу инсонга ҳам тааллуқлидир. Ундаги қиссалар шунчаки гап учун эмас, балки ибрат учун нозил қилинган. Уларни тааммул қилиб, ўзига хулоса чиқариш керак.
6. Тиловат қилувчи инсон ўз куч-қудратига суянмаслиги, ўзига поклик ва розилик кўзи билан қарамаслик даркор. Чунки кимки ўз нафсига нуқсон кўзи билан боқсагина, ўзида қурбат ҳосил қилади.
www.islomota.uz